Maastricht in de Romeinse tijd
De Romeinen bouwden na hun komst misschien wel het belangrijkste element in de geschiedenis van Maastricht: een brug over de Maas. Aan weerszijden van de brug ontstond vervolgens een kleine nederzetting. De Romeinse naam voor deze nederzetting is nog onbekend want pas vanaf de 6e eeuw vinden we de eerste naamsvermelding terug: ad Treiectinsem.
Strategisch bruggenhoofd
Ad Treiectinsem verwijst naar de essentie van de nederzetting: een ideale plek, want de brug was een belangrijke schakel in de Romeinse weg van de Atlantische zee naar de Rijn bij Keulen. Het kleine stroompje de Jeker, dat Maastricht verbond met Tongeren, mondt hier ook uit in de Maas: een strategisch bruggenhoofd.
De geschiedenis van Maastricht staat uiteraard niet op zichzelf. Gelegen aan een belangrijke weg van Boulogne-sur-Mer naar Keulen, via Tongeren, Maastricht, Valkenburg, Voerendaal, Heerlen en Landgraaf, vervulde de nederzetting een belangrijke rol in deze schakel. De Romeinse naam van deze weg is onbekend, net als de naam van Maastricht in deze periode.
Vrede en stabiliteit
Ingeklemd tussen de belangrijke steden Tongeren en Heerlen, is Maastricht in de Romeinse tijd eigenlijk vrij klein gebleven. Desondanks bloeide de handel en productie tijdens de eerste twee eeuwen waarin het Romeins rijk vrede en stabiliteit bracht. Dit komt mooi tot uiting in de vele objecten die zijn teruggevonden.
Een Romeinse tempel werd nog niet ontdekt in Maastricht, maar wel een mogelijk ommuurd heiligdom onder het huidige Hotel Derlon. Sporen van de Romeinse rituelen en de rijke mythologie zien we wel duidelijk terug in de vele objecten. Ook de opkomst van een nieuwe religie die uiteindelijk zal overwinnen ontbreekt niet: het Christendom.
Romeinse grafcultuur
Met name de vele grafvondsten werpen een blik op het Romeinse leven en hun gebruiken. Begraafplaatsen lagen in de Romeinse tijd altijd buiten de nederzetting en vaak langs de uitvalswegen. De wereld van de overledene en de levenden moest namelijk strikt worden gescheiden.
De Romeinen zagen een graf als een nieuw huis waar de overledene kon verder leven in het hiernamaals. In deze graven worden daarom vaak intacte voorwerpen gevonden. De overledenen kregen soms eten en drinken mee, en een olielampje voor wat licht in de eeuwige duisternis. Niet alle Romeinen gaven hun dierbare overledenen spullen mee. Dit lag aan de plaatselijke gebruiken en aan de welvaart van de overledene.
Maastricht werd vesting
Vanaf de 3e eeuw kwamen er barsten in de Romeinse vrede en nam de druk op de buitengrenzen toe. De Romeinen besloten om de grensbewaking, de Limes, los te laten en belangrijke locaties in het binnenland te versterken. Maastricht werd voor het eerst een vesting. Het Romeinse fort bewaakte de belangrijke brug en de kostbare voorraden die hier werden opgeslagen.