Portretmysterie Olterdissen

Wie was Fons Olterdissen?
Alphonse Victor (Fons) Olterdissen (1865-1923) was een Maastrichts schrijver, dichter, toneelschrijver en componist die een grote rol speelde in het behoud van de Maastrichtse taal en cultuur. Het slotlied van zijn operette “Trijn de Begijn” werd later het officiële volkslied van Maastricht.

Olterdissen groeide op in een tijd waarin Maastricht een sterke eigen identiteit ontwikkelde. Hij had brede culturele interesses en schreef toneelstukken en poëzie, vaak in het Maastrichts dialect. Zijn werk kenmerkt zich door een liefdevolle, soms humoristische blik op de stad en haar tradities.

Portret Fons Olterdissen (1893, gefotografeerd door Th. Weijnen)

Toneel en Cultuur
Als regisseur en schrijver, vaak in samenwerking met zijn broer Guus Olterdissen, bracht hij stukken met een sterke band met Maastricht. Twee toneelstukken, “Trijn de Begijn” en “De Kaptein vaan Köpenick”, werden volledig in het dialect opgevoerd. Voor de Heiligdomsvaart van 1916 schreef hij het Servaasspel, dat werd opgevoerd door 600 acteurs op het Vrijthof en het leven van Sint-Servaas verbeeldde. Meer foto’s van dit speciale toneelstuk vind je in de “Pelgrimage naar Maastricht” tentoonstelling.

Naast zijn literaire werk richtte hij de culturele vereniging “Maastricht Vooruit” op. Deze organiseerde carnaval, historische optochten en evenementen om Maastricht als culturele hotspot te promoten. Daarnaast waren deze activiteiten voor Maastrichtenaren zelf een bron van vermaak en plezier.

Met zijn werken over de stad, de Maastrichtse cultuur en identiteit, en het gebruik van dialect werd Olterdissen een boegbeeld voor Maastricht, en ook nu worden zijn werken in dialect nog gelezen en zijn toneelstukken opgevoerd.

Het Sint-Servaasspel tijdens de Heiligdomsvaart van 1916, geschreven en geregisseerd door Fons Olterdissen.

Beeldende Kunst
Veel mensen zijn helemaal niet bekend met de teken- en schilderkunst van Olterdissen. Logisch ook, hij focuste in zijn latere leven vooral op de schrijfkunst. Toch had hij een achtergrond in de beeldende kunsten: hij studeerde aan de Rijksacademie van Beeldende Kunsten in Amsterdam, waarna hij terugkeerde naar Maastricht en daar de Patronaatstekenschool op probeerde te richten. Deze werd helaas geen succes, en in plaats van de schilder- en tekenkunst wijdde Olterdissen zijn leven aan het schrijven van operettes, boeken, en gedichten.

Toch heeft Olterdissen naast een aantal illustraties voor boeken ook een aantal schilderijen gemaakt. Deze zijn anno 2025 moeilijk te vinden, en het is onbekend hoeveel werken Olterdissen daadwerkelijk heeft geschilderd.

Het Bonnefanten bezit ook twee werken van Olterdissen: een portret van een oudere heer met grijze baard, en een bloemstilleven.

Twee Herenportretten (1890), Alphonse Victor Olterdissen [olieverf op doek]. Bonnefanten Maastricht

Maastricht Museum heeft - sinds eerder dit jaar - het portret dat je voor je ziet staan in haar collectie. Er werd lang gedacht dat dit een zelfportret was, maar door nader onderzoek op basis van foto’s van Olterdissen rond die tijd lijkt dit onwaarschijnlijk.

Onze conservatoren zijn hard bezig met het oplossen van het mysterie achter dit portret. Speciaal voor Museumnacht tonen we hem al een keer, en wie weet kun jij ons helpen erachter te komen wie deze mysterieuze man is, en hoe je nou eigenlijk omgaat met zo’n oud portret.

Nalatenschap
De impact van Olterdissen op de stad Maastricht was groot, en zowel zijn geschreven werk als toneelstukken vormen nog steeds een belangrijk deel van de Maastrichtse cultuurgeschiedenis. De Kaptein vaan Köpenick wordt een eeuw later nog steeds opgevoerd, en het volkslied van Trijn de Begijn is bij vrijwel iedere Maastrichtenaar bekend.

In de grote Looierstraat, vlak voor het Natuurhistorisch Museum Maastricht, staat sinds 1962 een beeldengroep in zijn eer. Misschien kom je hier wel langs tijdens Museumnacht.