Maastricht Museum brengt eerbetoon aan 200e sterfdag Minckelers

Maastricht, 1 juli 2024

Op 4 juli 1824 overleed Jan-Pieter Minckelers, een groot Maastrichts wetenschapper. Hij was de ontdekker van het lichtgas, wat leidde tot de ontdekking van aardgas een onmisbare brandstof in de industrie.

Minckelers in het Maastricht Museum
In Maastricht Museum besteden we dit jaar extra aandacht aan Jan-Pieter Minckelers. Een kopie van het beeld op de markt is dé blikvanger in de museale zaal en zet de wetenschapper neer als de persoon die het startschot heeft gegeven voor een academische traditie in Maastricht. Op 15 september 2024 geeft conservator Joes Minis een lezing over de rol van Minckelers in het academisch discours van Maastricht van rond 1800, gebaseerd op zijn lopende onderzoek samen met Eric Wetzels.

Over Jan Pieter Minckeleers
Jan Pieter Minckelers (1748-1824) is geboren als zoon van een Maastrichts-Luikse apotheker, en besloot om na zijn studies in Maastricht in Leuven te gaan studeren. Daar blonk hij uit in de experimentele natuurkunde, en werd er uiteindelijk professor aan de universiteit (KU Leuven). In die hoedanigheid liet hij met zijn lichtgas als eerste Nederlander een ballon vliegen, en verlichtte hij er zijn collegezalen mee.

In 1789 werd de universiteit in Leuven opgeschud door de Brabantse Omwenteling, een soort Franse Revolutie in de Zuidelijke Nederlanden. Minckelers was zijn leven niet zeker, en vluchtte naar Maastricht. Daar ging hij werken in de apotheek van zijn vader.

Grondlegger van het academisch leven in Maastricht
In 1797 werd hij benaderd om professor te worden aan de École Centrale van Maastricht. Die Franse school was het eerste echt academische instituut van Maastricht. Minckelers was binnen die school degene met de meeste ervaring als professor, en kan op die manier beschouwd worden als de grondlegger van het academisch leven in Maastricht.

Hij hield zich niet alleen bezig met natuurkunde, maar ook met astronomie en paleontologie. Zo begon hij met meteorologische metingen in Maastricht en publiceerde hij verschillende artikelen over de fossielen in de St. Pietersberg. In het jaar 1800 werd in Zichen (Belgisch Limburg) een nieuwe mosasaurus gevonden en Minckelers correspondeerde over deze bijzondere vondst met verschillende belangrijke wetenschappers. De mosasaurus werd naar Maastricht gebracht, waar Minckelers zich erover ontfermde.

Als professor aan de Franse school heeft hij een hele generatie Maastrichtenaren opgeleid, die op hun beurt weer anderen hebben opgeleid.

Groot wetenschapper
Na zijn dood werd Minckelers begraven aan de begraafplaats bij de Tongerseweg. Zijn graf is helaas geruimd, maar een aantal jaren geleden is er een beeld neergezet om hem te gedenken.

Pas in 1858 ontstond in Maastricht het besef wat voor groot wetenschapper Minckelers was, en begon men hem stilletjes te eren. In 1904 werd het grote standbeeld op de markt gepresenteerd.

Symposium over 175 jaar Maastrichtien
Van 8  t/m 11 september 2024 organiseert het Natuurhistorisch Museum Maastricht een symposium waarin 175 jaar Maastrichtien centraal staat. Aansluitend staat er nog een congres gepland, Mosasaur Meeting. Als onderdeel van Mosasaur Meeting zal Joes Minis, conservator bijzondere collecties Centre Céramique, een lezing houden gebaseerd op zijn lopende onderzoek samen met Eric Wetzels, wetenschappelijk beleidsmedewerker cultureel erfgoed gemeente Maastricht. Deze lezing richt zich op het wetenschappelijke klimaat in Maastricht rond 1800, waarin Jan-Pieter Minckelers een cruciale rol speelde. Hun onderzoek belicht hoe Minckelers' werk bijdroeg aan nieuwe inzichten in geologie, stratigrafie en evolutie.

Deze veranderingen in het denken maakten het mogelijk dat het "Maastrichtien" in 1849 als zodanig werd ontdekt door André Dumont. Hoewel Minckelers en het Maastrichtien nauw met elkaar verbonden zijn, kreeg het Maastrichtien deze naam pas 25 jaar na zijn dood.